Działalność naukowa

Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania: Komentarz do przepisów materialnoprawnych

Komentarz poświęcono omówieniu regulacji materialnoprawnych klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania (art. 119a – 119f Ordynacji podatkowej). W publikacji przedstawiono przesłanki stwierdzenia oraz skutki zaistnienia unikania opodatkowania.

Analizie poddano m.in. następujące warunki stosowania klauzuli: warunek osiągnięcia korzyści podatkowej, istotności celu działania podatnika w postaci dążenia do uniknięcia opodatkowania, nadużycia prawa podatkowego i sztuczności zrealizowanych działań. Przedstawiono kwestie intertemporalne związane ze stosowaniem klauzuli. Uwagę poświecono również skutkom zastosowania normy przeciwko unikaniu opodatkowania, wskazując na istotę opodatkowania fikcyjnego stanu faktycznego w postaci czynności odpowiedniej względnie braku dokonania czynności.


Granice optymalizacji podatkowej  przed wejściem w życie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania 

Książkę poświęcono omówieniu prawnych granic optymalizacji podatkowej przed wejściem w życie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Autor analizuje w niej czy przepisy obowiązujące przed 15 lipca 2016 r. ograniczały w jakiś sposób podatnika w podejmowaniu działań zmierzających do obniżenia lub wyeliminowania obciążeń fiskalnych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych.

W publikacji przedstawiono wybrane struktury wdrażane przez podatników w celu optymalizacji ich rozliczeń podatkowych oraz zaprezentowano stanowiska doktryny i orzecznictwa dotyczące możliwości zwalczania unikania opodatkowania z wykorzystaniem instytucji prawa podatkowego. W książce przeanalizowano również czy ważność czynności cywilnoprawnych, realizowanych przez podatników w celu obniżenia ciężaru podatkowego, może być kwestionowana w oparciu o: instytucje sprzeczności czynności cywilnoprawnej z ustawą,  instytucje obejścia prawa lub kryteria wskazane w art. 5 kc, a więc sprzeczność czynności z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa.

Publikacja stanowi przedruk rozprawy doktorskiej, obronionej przez autora w listopadzie 2016 r. na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu pt. Cywilnoprawne granice optymalizacji podatkowej w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (Analiza struktur planowania podatkowego)

• Globalny podatek minimalny. O istocie filaru II międzynarodowej reformy podatkowej z perspektywy UE, Przegląd Podatkowy 6/2023 (współautorstwo z: Michał Stępień)
• May a Country Tax a Subsequent Restructuring Under the Merger Directive?, EC Tax Review 2/2023, s. 56-66 (współautorstwo z: Mateusz Wicher)
• Podatek od przerzuconych dochodów po nowelizacji, Kwartalnik Doradca Podatkowy 1/2023, s. 22 (Współautorstwo z: Michał Stępień)
• Projekt dyrektywy o zapobieganiu nadużywaniu przedsiębiorstw fasadowych do celów podatkowych, Przegląd Podatkowy 12/2022, s. 26 (Współautorstwo z Mateusz Wicher)
• Cienka granica między zwalczaniem unikania opodatkowania i prawotwórstwem oraz dyskryminacją Uwagi na tle rozstrzygnięć dotyczących wydzielenia spółek w celu uniknięcia podatku od sprzedaży detalicznej, Kwartalnik Doradca Podatkowy 2/2022, s. 9
• Wymiana udziałów po 1.01.2022 r., Przegląd Podatkowy 9/2022 (Współautorstwo z Mateusz Wicher)
• Opodatkowanie połączeń po 1.01.2022 r., Przegląd Podatkowy 7/2022 (Współautorstwo z Mateusz Wicher)
• Relacje pomiędzy kryterium intertemporalnym i kryteriami merytorycznymi stosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 120 września 2021 r., sygn. III SA/Wa 584/21, Kwartalnik Prawa Podatkowego 2/2022, s. 89-108.
• Podatek od przerzuconych dochodów – interpretacyjna łamigłówka, Kwartalnik Doradca Podatkowy Wydanie Specjalne/2022, s. 18-33.
• Retroaktywne stosowanie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania w opiniach Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania, Kwartalnik Prawa Podatkowego 4/2020 (Współautorstwo z Michał Stepien)
• Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania: norma, do której stosowania zobowiązany jest podatnik, czy regulacja stosowana wyłącznie przez organ podatkowy?, Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny 4/2021 (Współautorstwo z Jakub Pietrusiewicz)
• Sprzeczność korzyści podatkowej z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu jako samodzielna przesłanka stosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, Przegląd Podatkowy 12/2021
• Jak przeciąć wężeł gordyjski? Jeszcze o opodatkowaniu pożyczek – zwolnienie z VAT czy PCC?, Przegląd Podatkowy 10/2021 (Współautorstwo z: J. Hawrysz)
• Czy przy korekcie JPK_VAT należy złożyć czynn żal?, Kwartalnik Doradca Podatkowy 2/2021
• Czy przy korekcie JPK_VAT należy złożyć czynn żal?, Kwartalnik Doradca Podatkowy, Materiał Specjalny Wiosna 2021, s. 2-4 (Współautorstwo z Beata Grodowska)
• Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania nie oznacza zakazu optymalizacji podatkowej. Glosa krytyczna do odmowy wydania opinii zabezpieczającej z dnia 28 maja 2020 r. DKP3.8011.8.2019, Kwartalnik Prawa Podatkowego 4/2019
• Przepisy o przeciwdziałaniu powstawaniu rozbieżności hybrydowych a podatnicy kontrolowani bezpośrednio lub pośrednio przez inwestorów z USA, Przegląd Podatkowy 12/2020 (Współautorstwo z K. Dziadosz)
• Dlaczego przesłanki „sprzeczności korzyści podatkowej z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu” nie należy nazywać „samospełniającą się”, Monitor Podatkowy 10/2020  (współautorstwo: T. Cebula)
• Korekta cen transferowych. W jakich sytuacjach mamy z nią do czynienia, a w jakich możemy dokonać korekty na zasadach ogólnych?, Przegląd Podatkowy 10/2020 (Współautorstwo z E. Wilczyńska)
• Jeszcze o koszcie jako wydatku związanym z przychodami. Racjonalność działania podatnika jako przesłanka rozpoznania kosztu podatkowego, Kwartalnik Prawa Podatkowego 4/2018 (publikacja 2020)
  
• Implementacja dyrektywy ATA2 w zakresie przeciwdziałania powstawaniu rozbieżności hybrydowych, Przegląd Podatkowy 4/2020 (współautorstwo z: K. Dziadosz)
• Przełamanie rezultatów wykładni językowej zgodnie z zasadą nadrzędności konstytucji, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 3/2019
• Zasady i wartości konstytucyjne jako źródło dyrektyw wykładni. Mechanizm ważenia rezultatów stosowania dyrektyw wykładni, Kwartalnik Prawo-Społeczeństwo-Ekonomia 4/2019
• Tożsamość stanu faktycznego i prawnego jako wymóg konieczny zmiany decyzji na mocy, której strona nabyła prawo w trybie art. 155 kpa, Kwartalnik Prawo-Społeczeństwo-Ekonomia 2/2019
• Wybrane problemy intertemporalne związane ze stosowaniem przepisów o raportowaniu schematów podatkowych (MDR), Praktyka Podatkowa 2/2019
• Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania jako norma znajdująca do 31 grudnia 2018 r. zastosowanie ex lege, Kwartalnik Prawo-Społeczeństwo-Ekonomia 1/2019
• Zmiany w przepisach klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania wchodzące w życie w 2019 r., Praktyka Podatkowa 1/2019
• Sprzeczność korzyści z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej jako przesłanka stosowania klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania, Polski Przegląd Nauk Społecznych 2018
• Skutki podatkowe, na gruncie podatku od towarów i usług, względnie bezskutecznej czynności cywilnoprawnej przenoszącej własność rzeczy, Praktyka Podatkowa 1/2018
• Charakter bezskuteczności czynności przenoszącej własność stwierdzonej na podstawie przepisów prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego w świetle celu tych postępowań, Kwartalnik Prawo-Społeczeństwo-Ekonomia 4/2018
• Wpływ wystąpienia zobowiązań spornych, których wartość, łącznie z innymi zobowiązaniami, przekracza wartość majątku spółki, na jej działalność. Uwagi na kanwie art. 302 § 1 kodeksu karnego., Kwartalnik Prawo-Społeczeństwo-Ekonomia 2/2018
• Trwające postępowania sądowe jako przesłanka wykluczająca możliwość uznania likwidacji spółki z o.o. za zakończoną, a tym samym wykreślenia jej z KRS. Glosa krytyczna do postanowienia Sądu Okręgowego w Poznaniu z 31 stycznia 2017 r. (X Ga 765/16), Kwartalnik Prawo-Społeczeństwo-Ekonomia 1/2018
• Udostępnianie broni i amunicji przez jej właściciela osobom trzecim, na gruncie ustawy o broni i amunicji, Polski Przegląd Nauk Społecznych, 27 czerwca 2017 r.
• Problematyka intertemporalna stosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, Przegląd Podatkowy 7/2017
• Hipoteza normy klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania, Praktyka Podatkowa 1/2016
• Zarys pojęcia kapitału zakładowego, Kwartalnik Prawo-Społeczeństwo-Ekonomia 3/2015
• Wybrane zagadnienia związane z opodatkowaniem arbitrów / sędziów sądów polubownych, Kwartalnik Prawo-Społeczeństwo-Ekonomia 1/2015
• Opodatkowanie wynagrodzenia syndyka, nadzorcy sądowego i zarządcy, Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny 4/2014 (współautor: P. Filipiak)
• Problematyka obowiązku dokonania przez upadłego korekty odliczonego podatku VAT, Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny 2/2014
• Wzrost stawek czynszu najmu jako konsekwencja wprowadzenia niektórych form ochrony praw lokatorów, Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny 4/2014
• Skutki zapłaty zobowiązania podatkowego przez osobę trzecią. Glosa do uchwały NSA I FPS 8/07, Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny 3/2013
• Dywidenda w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością–wybrane zagadnienia, Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny 1/2013
• Tooling jako środek trwały dla celów podatkowych, Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny 3/2012
• Uchwały zgromadzenia wspólników podjęte poza granicami Polski, Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny 2/2012
• Motion for ban on conducting economic activity or on serving as a member of supervisory board, representative or proxy of a commercial company or partnership, state enterprise, cooperative, foundation or association in Polish insolvency law., Polish Review of Social Science, 11 Maj 2012 r.
• Optymalizacja podatkowa z wykorzystaniem instytucji obniżenia kapitału zakładowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością poprzez zmniejszenie wartości nominalnej jej udziałów, Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny 1/2012
• Problematyka opodatkowania akcjonariusza spółki komandytowo-akcyjnej, Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny 4/2011

• • Przesłanka korzyści podatkowej,  Forum dyskusyjne GAAR, Warszawa (SGH), 20 kwietnia 2023 r.  
  • Wystąpienie Przesłanka celu i sztuczności w świetle orzecznictwa TSUE i wymogów dyrektywy (Panel: Czy GAAR spełnia standardy międzynarodowe), Doświadczenia w wykładni i stosowaniu klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania (GAAR) na tle uwarunkowań ustrojowych i międzynarodowych, Warszawa (SGH), 19 kwietnia 2023 r.
  • Panel: GAAR a Konstytucja RP: czy Trybunał Konstytucyjny byłby dzisiaj tak samo „surowy” jak dwie dekady temu? [Moderator] , Doświadczenia w wykładni i stosowaniu klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania (GAAR) na tle uwarunkowań ustrojowych i międzynarodowych, Warszawa (SGH), 19 kwietnia 2023 r.
  • MDR a tajemnica zawodowa – wnioski dla Polski (wyrok TSUE 8.12.2022, C-694/20), Toruński Przegląd Orzecznictwa Podatkowego, Toruń 10-11 marca 2023 r.
  • Panel: Wpływ wadliwości działania organówna bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, Przedawnienie w prawie podatkowym, Poznań 29-30 września 2022 r.
  • GAAR a ochrona praw podatnika. Wybrane zagadnienia, Prawa podatnika w prawie polskim i prawie Unii Europejskiej, Kraków 19-20 czerwca 2022 r.
  • GAAR w podatku od sprzedaży detalicznej – zwalczanie unikania opodatkowania, prawotwórstwo, dyskryminacja? (wyrok WSA w Warszawie z 26.05.2021, III SA/Wa 2348/20, wyrok nieprawomocny), VII Toruński Przegląd Orzecznictwa Podatkowego, 4-5 marca 2022 r.
  • Zmiana przez organ odwoławczy, w decyzji utrzymującej w mocy decyzję organu I instancji, ustaleń organu I instancji a zasady postepowania podatkowego (wyrok NSA z 3.11.2021, I FSK 855/19),  VII Toruński Przegląd Orzecznictwa Podatkowego, 4-5 marca 2022 r.
  • „Czy lepsze jest wrogiem dobrego? O tym czy podatek CIT po polskim ładzie stanie się bardziej sprawiedliwy?”, Warszawa 16 grudnia 2021, Ogólnopolska Konferencja „Polski Ład”, KIDP
  • Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 17 grudnia 2020 r. w sprawie Franck (C-801/19), Toruń 13 marca 2021, VI Toruński Przegląd Orzecznictwa Podatkowego
  • Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania w świetle dotychczasowej praktyki i zmian legislacyjnych, Łódź 14 grudnia 2020 r, 146 Konferencja podatkowa
  • Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Finanse publiczne a Konstytucja” – Łódź, 18 października 2019 r. (Referat naukowy: Konstytucyjne uwarunkowania zasady prymatu wykładni językowej w prawie podatkowym)
  • II Krakowska Ogólnopolska Konferencja Naukowa Prawa Podatkowego „Prawo podatkowe w systemie prawa. Międzygałęziowe związki norm i instytucji prawnych” – Kraków, 15-16 czerwca 2019 r. (Referat naukowy: Wybrane problemy konstytucyjności klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania)
  • Uszczelnianie systemu podatkowego – dokąd zmierzamy? – Warszawa, 21 maja 2019 r. (Referat naukowy: Klauzule ogólne a szczegółowe przeciwko unikaniu opodatkowania – art. 22c ustawy o CIT a GAAR)
  • Forum Podatkowe Poznań 2019 – Poznań, 13-14 maja 2019 r. (Referat naukowy: Gdy fiskus czyha na błąd …, czyli czy i jak uczciwy przedsiębiorca powinien chronić się przed zarzutem nadużycia w podatku VAT)
  • Bezskuteczność czynności prawnych w prawie upadłościowym i restrukturyzacyjnym – Poznań, 18 maja 2018 r.  (Referat naukowy: Skutki podatkowe czynności względnie bezskutecznych)
  • I Przedkongresowa Konferencja IFA GAAR & WHT – Warszawa, 28 września 2017 r. (Referat naukowy: Dotychczasowa praktyka stosowania GAAR)
  • Arbitraż i Mediacja w teorii i praktyce – Nowy Tomyśl, Polska – 17 kwietnia 2015 r. (Referat naukowy: Wybrane zagadnienia związane z opodatkowaniem arbitrów/sędziów sądów polubownych)
  • Prawo własności – czy rzeczywiście takie święte – Obrzycko, Polska – 1-12 lipca 2013 r. (Referat naukowy: Безопасность депозитов в связи с киприйским банковым налогом)
  • New trends in Private Law – Irkuck, Federacja Rosyjska – 20-29 sierpień 2012 r. (Referat naukowy: Практические аспекты связанные с функционированием командитно-акционерного товарищества)
  • Prawo i kultura w globalnym świecie – Petersburg, Federacja Rosyjska – 27 czerwiec- 6 lipiec 2012 r. (Referat naukowy: New trends in Company Law – the cell segregated company)

• Fiskus żąda podatku, którego może nie być (komentarz do tekstu: 1:0 dla spółek komandytowych. W trakcie roku nie ma podatku od zaliczek dla komplementariusza), DGP 24 sierpnia 2021 nr  163 (5571)

• Nie każda zmiana rezultatu finansowego to korekta cen transferowych, Rzeczpospolita 8 marca 2021 r. nr 55 (11 906)
• PIT od zaliczki rozlicza się po zakończeniu roku obrotowego, Rzeczpospolita 1 marca 2021 r. nr 40 (11 900)
• Spory z fiskusem będą nieuninione (komentarz do tekstu: NSA rzucza koło ratunkowe komplementariuszom), DGP 17 lutego 2021 r. nr 32 (5440)
• Czy klauzule szczególne to faktycznie odrębne instytucje prawne?, n.ius 2020-12-16
• O możliwości zaliczenia wydatku do kosztów, na gruncie art. 15 ust. 1 PDOPrU, decyduje to, czy wykazuje on związek z przychodami, a nie to, czy jego ponoszenie jest związane z unikaniem opodatkowania, Monitor Podatkowy 7/2020
• Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania jako rzekome legislacyjne nihil novi. Dopuszczalność wprowadzenia klauzuli w trakcie roku podatkowego, Monitor Podatkowy 12/2019
• Ustawowa definicja kosztu uzyskania przychodu jako quasi-klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania, Monitor Podatkowy 8/2019
• Wymóg wykazania unikania opodatkowania przy odmowie wydania opinii zabezpieczającej, Monitor Podatkowy 7/2019
• Sprzedaż wielu nieruchomości nie zawsze oznacza prowadzenie działalności gospodarczej, Monitor Podatkowy 10/2016
• Racjonalność działań podatnika a możliwość rozpoznania kosztu podatkowego, Monitor Podatkowy 11/2014
• Czy syndyk rzeczywiście ma obowiązek korekty kosztów w przypadku nieterminowej zapłaty długów przez upadłego?, Monitor Podatkowy 11/2014
• Prawo do udziału w zysku a świadectwa użytkowe, Monitor Podatkowy 7/2014
• Syndyk nie ma obowiązku korekty VAT w postępowaniu upadłościowym, Monitor Podatkowy 4/2014
• Niedopuszczalność skorzystania z ulgi na złe długi w stosunku do podmiotów znajdujących się w upadłości, Monitor Podatkowy 3/2014
• Nie wszystkie daniny publiczne są zaspokajane z masy upadłości, Rzeczpospolita, 13 grudnia 2013
• Przekazywanie kontrahentom produktów i towarów to nie reprezentacja, Monitor Podatkowy 10/2013, 1 października 2013 r.
• Terminowa spłata rat leasingu wyklucza obowiązek korekty, Rzeczpospolita, 22 listopada 2013
• Środki otrzymane przez akcjonariusza spółki komandytowo-akcyjnej z tytułu likwidacji spółki nie stanowią jego przychodu, Monitor Podatkowy 7/2013, 1 lipca 2013 r.
• Terminowe potrącenie wierzytelności wyklucza korektę kosztów, Rzeczpospolita, 12 sierpnia 2013
• Czy pracownik zapłaci PIT, gdy pracodawca sfinansuje jego dojazdy, Rzeczpospolita, 11 stycznia 2013
• Jakie są skutki wycofania się z przetargu za wynagrodzeniem, Rzeczpospolita, 07 grudnia 2012
• Odnowienie prowadzi do umorzenia zobowiązania, a w konsekwencji do powstania przychodu po stronie dłużnika, Monitor Podatkowy 12/2012
• Opodatkowanie wygranych konkursowych wydawanych kontrahentom prowadzącym działalność gospodarczą, Monitor Podatkowy 11/2012
• Udostępnianie miejsca na reklamę na stronach internetowych przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, Monitor Podatkowy 10/2012, 1 września 2012 r.
• Jak zakwalifikować opłaty związane z leasingiem nieruchomości, Rzeczypospolita, 31 sierpnia 2012 r.
• Spory na tle pojęcia stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w postępowaniu o wydanie interpretacji indywidualnej, Taxonline – serwis podatkowy, 13 sierpnia 2012 r.
• Skutki podatkowe zawarcia umowy zastawu rejestrowego i późniejszego przejęcia na własność przedmiotu zastawu, Taxonline – serwis podatkowy, 10 sierpnia 2012 r.
• Problematyczne opodatkowanie akcjonariusza spółki komandytowo-akcyjnej, niebędącego osobą prawną, Taxonline – serwis podatkowy, 29 czerwca 2012 r.
• Ulga na złe długi w postępowaniu upadłościowym, Taxonline – serwis podatkowy, 21 czerwca 2012 r.
• Thin capitalization in Polish tax law, Polish Review of Social Science, 16 czerwiec 2012 r.
• Czy podwyższenie kapitału z aktywów należących do spółki kapitałowej, które były już opodatkowane, podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych?, Edukacja Prawnicza, 20 marca 2012 r.
• Kiedy kara umowna może stanowić koszt podatkowy?, Taxonline – serwis podatkowy, 23 lutego 2012 r.
• Wysoka cena małych zmian, Wspólnota, 3 listopada 2011 r.

• [2022-…]Członek Stowarzyszenia Naukowego Prawa Podatkowego
• [2017-….] Członek International Fiscal Association – oddział w Polsce